Sau khi Báo PLVN số 269 ngày 26/9/2011 đăng bài “Chỉ ông ký nháy có tội”, phản ánh việc khởi tố chưa thuyết phục của cơ quan CSĐT Công an  tỉnh Nghệ An đối với nguyên Phó trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Yên Thành Hoàng Thanh Long liên quan đến vụ sập mỏ đá Lèn Cờ khiến 18 người chết, nhiều luật sư và bạn đọc đã bày tỏ ý kiến về vụ án này.

Không thể gánh tội thay

Trao đổi với PLVN, Bí thư Huyện ủy huyện Yên Thành Phan Văn Tân cho biết, theo yêu cầu của cơ quan pháp luật, Huyện ủy đã đình chỉ sinh hoạt Đảng, đồng thời giao UBND huyện đình chỉ chức vụ đối với ông Long. Quan điểm về việc khởi tố, ông Tân cho biết: “Huyện ủy đã có ý kiến và giữ nguyên ý kiến tại văn bản đã gửi cơ quan điều tra trước đây. Huyện ủy trình thế nhưng việc quyết định là cơ quan pháp luật”.

Trước đó, tại văn bản ngày 16/6/2011, Huyện ủy, UBND huyện cùng có một văn bản gửi Ban Giám đốc Công an và Viện trưởng VKSND tỉnh Nghệ An xem xét điều kiện cụ thể để giảm nhẹ một phần trách nhiệm cá nhân cho ông Long, với lý do: Tại thời điểm xin gia hạn cho Cty Chín Mến, ông Long mới nhận công tác tại Phòng TN&MT 3 tháng. Có những thiếu sót là do năng lực chuyên môn còn hạn chế, công việc còn mới mẻ, chưa có kinh nghiệm lãnh đạo, chỉ đạo trong công tác điều tra. Ông Long không có hành vi cố ý làm sai, không che dấu sai phạm của doanh nghiệp hoặc không làm điều gì khuất tất để vụ lợi cá nhân.

Chủ tịch UBND huyện Yên Thành Nguyễn Tiến Lợi cũng cho biết, đã đình chỉ chức vụ Phó phòng TNMT đối với ông Long. “Tôi đã đọc bài báo PLVN. Trước và sau khi có quyết định khởi tố, UBND huyện đã có văn bản đề nghị xem xét, miễn tố cho ông Long, nhưng tư pháp độc lập, mình tôn trọng và miễn bình luận gì hiện nay”. Sau khi ông Long bị khởi tố, ngày 1/8/2011, UBND huyện Yên Thành cùng đại diện 9 phòng chuyên môn của huyện có văn bản gửi Ban Giám đốc Công an và Viện trưởng VKSND tỉnh Nghệ An đề nghị miễn tố cho ông Long trên cơ sở xem xét phạm vi, thẩm quyền quản lý nhà nước trong hoạt động khai thác khoáng sản đối với cấp huyện. Văn bản này cũng cho biết, ông Long là người công tác 36 năm tại huyện, là cán bộ, đảng viên có tư cách, phẩm chất đạo đức tốt, được tin yêu, mến phục.

Ông Thái Đình Cầu, Chủ tịch Hội Nông dân huyện Yên Thành nhận xét: “Sau khi đọc bài báo, tôi đã tìm những văn bản kiến nghị của Huyện ủy và UBND huyện Yên Thành. Dù là những kiến nghị nhưng nó cũng hé ra được cái gì đó về trách nhiệm của ông Long trong vụ này. Tôi rất đồng tình với bài báo, không thể một phó phòng mà lại có thể gián tiếp gây ra cái chết cho 18 người tại mỏ đá này được. Ông Long chỉ là tham mưu của người đề nghị, thậm chí chỉ là ký nháy vào văn bản do cán bộ khác soạn thảo. Phải là trách nhiệm của cấp trên, ông Long không thể gánh tội thay được”.

Phải làm rõ trách nhiệm của cấp trên

Hầu hết các ý kiến phản hồi bài báo đều cho rằng trách nhiệm chính trong việc gia hạn cấp phép cho mỏ đá, dẫn đến tai nạn nghiêm trọng khiến 18 người chết thuộc về Sở TN&MN tỉnh Nghệ An và UBND tỉnh Nghệ An. Được biết, hồ sơ xin gia hạn được Phòng Khoáng sản của Sở TN&MT tiếp nhận và  thẩm định và được Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đình Chi ký cấp giấy phép gia hạn.

Một thẩm phán tại Nghệ An nhận xét: Hành vi của tội “Thiếu trách nhiệm, gây hậu quả nghiêm trọng” rất chung chung, có thể thiếu trách nhiệm nhiều năm, cũng có thể chỉ trong tích tắc gây nên hậu quả. Trường hợp này, cơ quan tố tụng phải làm rõ hành vi của ông Long đã đến mức xử lý hình sự chưa. Thực tế, Phòng TN&MT cấp huyện chỉ có trưởng phòng, phó trưởng phòng và 1-2 nhân viên nên không thể kiểm tra hết lĩnh vực trên địa bàn được. Trong khi đó, ông Long mới nhận công tác 3 tháng. Đây là những tình tiết quan trọng phải cân nhắc, xem trách nhiệm của ông Long đến mức độ nào để tránh oan sai, lọt người, lọt tội. Trách nhiệm chính phải là Sở TN&MT; Cơ quan này phải thẩm định kỹ tình trạng, điều kiện mỏ đá có được  gia hạn hay không?.

Cho rằng việc khởi tố ông Long là thiếu căn cứ cũng như vụ án còn bỏ lọt tội phạm, Luật sư Vũ Thị Hiên, Cty Luật TNHH Đại Việt phân tích: Theo Khoản 3 Điều 63 Nghị định160, trong thời hạn 30 ngày làm việc, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ xin gia hạn, cơ quan tiếp nhận phải hoàn thành việc thẩm định hồ sơ, trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét, quyết định việc cho phép hoặc không cho phép.

Như vậy, Cơ quan tiếp nhận hồ sơ là Sở TN&MT có nghĩa vụ thẩm định hồ sơ sau đó mới trình lên cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét, quyết định việc cho phép hay không cho phép gia hạn giấy phép khai thác mỏ. Trách nhiệm thẩm định xem xét, đánh giá hồ sơ rõ ràng thuộc Sở TN&MT và UBND tỉnh Nghệ An. Dù văn bản có báo cáo hay báo cáo sai sự thật của UBND huyện thì trách nhiệm kiểm định thẩm tra vẫn là cơ quan có thẩm quyền cho phép gia hạn giấy phép khai thác khoáng sản. Như vây, vụ án này có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm.

Luật sư Hiên cũng cho rằng, truy cứu trách nhiệm hình sự đối với ông Long là không đúng, vì công văn mà ông Long ký nháy không là căn cứ và cũng không là tiêu chí để Sở TN&MT và UBND tỉnh xem xét để cho phép gia hạn giấy phép khai thác mỏ.

BOX: Theo luật sư Hiên, cần tiến hành điều tra truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người có thẩm quyền cho phép gia hạn giấy phép khai thác khoáng sản, đồng thời làm rõ vai trò đồng phạm trong vụ án này, tránh tình trạng xét xử oan sai, bỏ lọt tội phạm.

Ngày 14/9/2011, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Nghệ An trả lời khiếu nại của ông Long cho biết, những cá nhân có liên quan trong việc thanh tra và làm thủ tục đề nghị cấp thủ tục gia hạn khai thác khoáng sản tại mỏ đá Lèn Cờ đang được cơ quan này điều tra, làm rõ để xử lý theo qui định của pháp luật.

Hà Linh / Báo Pháp Luật & Xã Hội