Yên Thành Online - Trang tin tức Yên Thành, Nghệ An dành cho những người con xa quê

Có thể nói: Từ 10h ngày 1/4/2011 đến nay, các cơ quan thông tấn báo chí đã đưa tin cập nhật về 18 người chết và 6 người bị thương trong vụ sập đá Lèn Cờ, xã Nam Thành (Yên Thành, Nghệ An). Là nhà báo cùng quê, tôi xin cung cấp thêm một số chi tiết về Lèn Cờ, sự đau thương và những tấm lòng thơm thảo mà phóng viên nơi khác đến chưa có dịp tìm hiểu… 1. Miền Tây xã Nam Thành (Yên Thành) có nhiều lèn đá nhưng Lèn Cờ có vị trí kinh tế quan trọng trong đời sống người dân quê tôi hơn cả. Lèn Rùa gần làng hơn nhưng dốc đứng chất đá gân cứng, nung vôi đen sì.

Trái lại, Lèn Cờ tuy xa hơn một chút, nhưng đá xếp thành lớp, đập vỡ theo thớ như “thịt mông sấn”, nung vôi trắng tinh. Đây là vùng địa linh, tụ khí. Khu vực “2 lèn” vốn là căn cứ của nghĩa quân Tác Bảy, trong phong trào Cần Vương chống Pháp cuối thế kỷ 19.

Trong cuốn Lịch sử xã Nam Thành có ghi câu: “Tiên Hồ, Tiên Xá, đập đá nung vôi”. Tiên Hồ, Tiên Xá xưa, chính là xóm Đăng Lưu ngày nay. Xưa kia các thợ đá làng này thường đẽo cối đá, trục đá, tảng kê cột và bắc cầu cống bằng đá để lại nhiều sản phẩm, công trình độc đáo.

Những người thợ đá tài hoa của xã Nam Thành đã dùng đá Lèn Cờ bắc chiếc cầu toàn bằng đá đến 11 nhịp, dài gần 50 mét qua bàu Rộc. Đây là cây cầu đá dài nhất, hoa văn tinh xảo, trong số những cây cầu đá ở tỉnh Nghệ An còn giữ được.

Có thể nói, khi ngành xây dựng chưa phát minh ra xi măng và dùng phổ biến thì vôi vữa vẫn là chất kết dính chủ yếu trong kiến thiết cơ bản. Vì thế, vôi Lèn Cờ “lên ngôi” trong hàng thế kỷ. Ở xã Nam Thành và vùng lân cận từ ngôi nhà, đình chùa đến con đường rải đá, láng bê tông ngày nay đều có đóng góp của đá lèn Cờ.

Gần đây xi măng dùng phổ biến người ta xây nhà bằng trụ bê tông cốt thép, bằng “táp lô xi” đóng thành viên sản xuất bằng máy dập thì, Lèn Cờ vẫn có vai trò quan trọng. Trên địa bàn xã hiện nay có 12 nơi sản xuất gạch táp lô; trong Lèn Cờ có 7 máy xay đá và hàng chục xe ô tô vận tải các loại chuyên chở.

Mỗi ngày Nam Thành sản xuất trên chục ngàn viên táp lô xi, tạo việc làm cho hàng chục lao động thường xuyên. Do vậy, cứ mở mắt ra đã thấy từng đoàn xe ô tô tải nối đuôi nhau chạy ầm ầm vào Lèn Cờ chở đá. Nơi ấy không khí lao động thật khẩn trương nhộn nhịp với tiếng máy xay gầm gáo, tiếng mìn nổ ì ùng suốt ngày.

Tính toàn bộ lực lượng lao động những tháng nông nhàn chắc không dưới một trăm. Sau một ngày lao động mệt nhọc, tối về người lao động cơ bắp thường nhận được 80 - 100 ngàn đồng; những người lao động kỹ thuật, có đầu tư máy móc, chủ bến đá hay thu tiền vận chuyển thì hơn. Ở nhà quê thu nhập mức ấy cũng có thể coi là khá.

Theo đó, Lèn Cờ cũng đóng góp vào ngân sách xã đáng kể vì quê tôi không có chợ và làng nghề. Thế nhưng sau vụ tai nạn ngày 1/4 vừa qua, Nhà nước đã cấm khai thác đá lèn này. Suy cho cùng điều đó cũng phải vì “lợi bất cập hại”. Không biết đến khi nào xã tôi mới khắc phục được những hậu quả nghiêm trọng này.

2. Trong số 18 người bị đá vùi thiệt mạng vừa qua, thì có tới 11 chị tuổi dưới 40, nhiều chị hãy còn con mọn. Người nhiều tuổi nhất, chị Trần Thị Sáu (50 tuổi) thì hoàn cảnh lại có 2 cháu đang theo học đại học, cao đẳng ở Thành phố Hồ Chí Minh và 2 cháu đang tuổi học phổ thông. 4 con của chị Sáu giờ đã mồ côi cả cha lẫn mẹ. (ông Trần Đức, cha của 4 cháu, đã qua đời vào cuối năm 2009).

Chị Nguyễn Thị Ngân (tuổi 32), có 4 đứa con còn nhỏ. Hôm đưa đám tang, mới có hai cháu lớn biết khóc còn hai cháu bé cứ ngơ ngáo đứng nhìn. Anh Vương Đình Đạt chồng chị Ngân bế cháu Thảo Linh mới 18 tháng tuổi trên tay. Anh cũng dân làm thuê từ huyện miền núi Quỳ Hợp, nghe tin vợ chết mới về quê.

Chị Nguyễn Thị Quyên quê xã Lý Thành (sinh 1984) lấy anh Nguyễn Sĩ Cường làm dâu xã Nam Thành. Vì thế 2 vợ chồng chỉ có 1 sào ruộng khoán. Nay chị mất, cháu Kiên còn tuổi bế trên tay cha. Anh Nguyễn Đình Phúc ở xóm đạo Lâm Xuyên qua đời, để lại cho người vợ - chị Thái Thị Xinh, 7 đứa con, trong đó 3 cháu đang đi học phổ thông, còn 4 cháu nhỏ trong cảnh “tay xách nách mang”.

Ai cũng nghĩ làm thế nào chị có thể nuôi các con thành thân. Rồi anh Chu Ngọc Mạnh qua đời không chỉ để lại 3 đứa con thơ dại mà còn một nỗi lo về tính mạng của một người mẹ (bà Hồng) hiện cũng bị thương nặng, nằm cấp cứu ở bệnh viện tỉnh. Còn ông bà Nhụ, một lúc mất 2 con dâu, để lại 6 đứa cháu bé dại, biết lấy gì để ông bà nuôi các cháu qua ngày?

Cũng đứt ruột như thế, ông bà Nguyễn Thọ Phượng - một đôi vợ chồng nghèo bị hai người con trai mất cùng một giờ… Ngoài 24 gia đình có người chết đau thương ấy còn nhiều người khác có phương tiện máy móc, xe cộ vay vốn ngân hàng mua sắm làm ăn, đột nhiên bị trắng tay. Nói tóm lại người thân và bà con anh em của họ còn phải gánh món nợ trần gian.

3. Người dân quê tôi liên kết những vụ tai nạn và tình cảnh oái oăm ở Lèn Cờ lâu nay và thường nói hầu như những người hưởng lợi nhiều ở lèn này đều rủi ro , “của thiên trả địa”. Còn nhớ những năm chiến tranh chống Mỹ tại đuôi Lèn Cờ mọc ra một lò vôi “liên hoàn” của ông Nguyễn N (người xã Lý Thành). Mấy năm sau ông N khấm khá lên nhưng cũng nhanh chóng lụi tàn vì bỗng dưng ông bị đá sập, bị thương nặng và qua đời.

Khi xã có chủ trương di dân vào vùng đồi phía Tây thì mấy chục hộ khó khăn dưới làng lên định cư quanh Lèn Cờ, lập thành xóm mới Hợp Thành bây giờ. Bằng cách khai thác đá lèn làm nghề phụ, những hộ này đã khá lên nhưng hầu hết gia đình nào cũng bị trả giá cho lèn (bị tàn tật hoặc chết vì tai nạn khai thác đá).

Đến nỗi có người đang nằm ngủ trưa trên giường cũng bị đá văng trúng chết, thật oan uổng. Thậm chí có hộ khai thác mỏ đá, giàu lên trông thấy, nhưng sau xây xong nhà cao sân rộng thì vợ chồng lại ly tán, chẳng được hưởng lộc lèn.

Trong vụ sập đá vừa qua xóm Hợp Thành cũng có nhiều trường hợp chết bất ngờ, oan ức: Anh Phan Công Mai (sinh 1976) đã xong việc của mình định về nhà ăn sáng thì có người bạn nhờ nổ máy khoan. Anh quay lại làm hộ và bị đá vùi.

Anh Nguyễn Thọ Hoàng vừa mua chiếc ô tô tải thì lâm nạn, người mất, xe hỏng; người em trai vừa đi lễ dạm hỏi vợ được mấy ngày thì xảy ra tai nạn. Và bây giờ chủ doanh nghiệp khai thác đá Chín Mến cũng bị khởi tố. Thật chẳng nỗi đau nào giống nỗi đau nào. Lèn Cờ quê tôi vừa hào phóng vừa thật khắt khe.

4. Thương những số phận đen bạc như vậy, mấy ngày qua cả huyện , tỉnh và cả Trung ương đã vì Lèn Cờ, vì người dân quê tôi mà chia sẻ. Đến cả Tổng Bí thư Đảng và Chủ tịch MTTQ Việt Nam cũng điện chia buồn và chỉ đạo khắc phục khó khăn. Tất cả đã vào cuộc từ lãnh đạo đến người dân. Ngoài công sức, nhiều tổ chức, cá nhân đã tài trợ về kinh tế.

Đến nay Ban cứu trợ đã nhận được gần 2 tỷ đồng, thơm thảo (chưa kể số quà trao tận tay gia đình người bị nạn). Riêng ông Phan Văn Quý (quê xã Nhân Thành) đã xin ủng hộ 100 triệu đồng. Bà Nguyễn Thị Lân, nghe tin vụ tai nạn xảy ra đã tức tốc về quê, chở một xe ô tô bánh mỳ lo bữa trưa cho hàng trăm người đang cứu hộ và trực tiếp thăm hỏi gia đình nạn nhân.

Một nhà doanh nghiệp khác (theo yêu cầu của ông phải dấu tên) đã ngỏ ý giúp gia đình chị Sáu nuôi người con trai lớn đang học đại học thành nghề. Đặc biệt, Tập đoàn TC Group ở Thành phố Hồ Chí Minh đề xuất nhận nuôi 51 cháu mồ côi cho đến lúc trưởng thành.


Những chuyện xung quanh Lèn Cờ như vậy còn nhiều; và chắc không ít bạn đọc cũng muốn biết để sẻ chia và suy ngẫm.